Chợ nổi miền Tây - văn hóa sông nước miền Tây Nam Bộ
Nhắc đến miền Tây ngọt ngào lại nhớ đến những cảnh kênh rạch chằng chịt màu mỡ phù sa , những con người Tây Nam Bộ thân thiện lúc nào cũng cười . Ấy vậy mà vùng đất ấy lại có những điều khiến cho lòng người nhớ mãi không quên, những hàng dừa dài tại Bến Tre, những vựa trái cây ngon mà chỉ mang thương hiệu của miền Tây Nam Bộ ,.. Điều đặc biệt mà gần gũi thân thương nhất có lẽ là những phiên chợ nổi tại miền Tây, ngày nào cũng tấp nập hối hả , mang đậm thương hiệu miền Tây Nam Bộ. Vậy điều gì đã làm nên một dấu ấn bản sắc văn hóa như vậy?
Miền Tây là một vùng đất mà cò bay thẳng cánh, những cánh rừng tràm bạt ngàn hay những dòng sông mang nặng phù sa chảy khắp các tỉnh miền Tây, thật vậy, du khách còn bị hút hồn bởi sự bình dị chân chất của người nông dân, bởi những sinh hoạt trong cuộc sống vô cùng đặc sắc.
Và một nét đặc sắc trong lối sống ở miền sông nước là văn hóa chợ nổi nhộn nhịp.
Ở tại miền Tây hầu như vùng sông nước nào cũng có chợ nổi, đôi khi chỉ là dăm ba thuyền buôn bán trên sông, nhưng đôi khi là một cái chợ lớn tụ tập đông đúc nơi ngã ba sông lớn, nơi khúc sông tiếp giáp với nhiều tỉnh khác nhau. Một số chợ nổi được nhiều người biết đến phải nói đến chợ nổi Cái Răng tại Cần Thơ, chợ nổi Phong Điền (Cần Thơ), chợ nổi Ngã Bảy (Phụng Hiệp – Cần Thơ), chợ nổi Ngã Năm (Thạnh Trị – Sóc Trăng), chợ nổi Sông Trẹm (Thới Bình – Cà Mau)… nhưng có lẻ nổi tiếng nhất và được du khách trong và ngoài nước biết đến là chợ nổi Cái Răng.
Chợ nổi họp cả ngày nhưng đông nhất là vào buổi sáng, khi mặt trời chưa lên và sương còn giăng bảng lảng mặt sông. Trên tất cả những dòng kênh, dù mặt người chưa tỏ nhưng tiếng máy nổ, tiếng chèo khua đã vang động hướng về phía chợ. Và dù chỉ mới 5 giờ sáng nhưng chợ nổi đã đông người mua kẻ bán , những du khách muốn một lần khám phá chợ nổi cũng tranh thủ dậy thật sớm đi chơi chợ và trải nghiệm khung cảnh nhộn nhịp của họp chợ.
Lúc tinh sương ấy, thư thả ngồi trên chiếc ghe nhỏ len lỏi giữa chợ xem bà con buôn bán và thưởng thức cà phê, ăn tô bún cua ngay trên xuồng sẽ mang lại cảm giác tuyệt vời khiến không du khách nào muốn bỏ qua. Đó chắc chắn sẽ là những trải nghiệm mà bạn sẽ không giờ quên.
Đi chợ nổi lúc sáng sớm cũng là lúc du khách thấy được rất nhiều cảnh mua bán tấp nập của người dân trên chiếc xuồng nhỏ, còn khi đi muộn thì chợ chỉ còn lại những thuyền lớn của thương lái ở lại để đón buổi chợ hôm sau. Có thể nói, chợ nổi chẳng thiếu thứ gì. Bánh mì, bánh bao, bún, hủ tiếu, trái cây, rau củ, vé số… bạn có thể mua bất cứ thứ gì, từ to đến nhỏ ở chợ nổi.
Ở chợ trên sông này, bạn cũng có thể tìm ăn các món ăn dân dã mang đậm chất Nam bộ như bánh tét, bánh nếp lá dừa, bánh cam, đậu hũ, bánh phồng… với giá bình dân mà lạ miệng.
Chợ nổi miền Tây bán phần lớn là hàng hóa sản vật của miền Tây Nam bộ, nhưng mỗi chợ có những mặt hàng riêng nổi trội, đặc sản của vùng mình. Chợ nổi Cái Bè thường là các loại cây trái ngon của vùng Nam bộ mùa nào quả đó như sầu riêng, măng cụt... Chợ nổi Cái Răng là các loại rau củ quả như bầu, bí, khoai lang, rau các loại, thơm... Chợ nổi Phụng Hiệp có các loại đặc sản của miền Tây như chuột đồng, rùa, rắn, trăn…
Chợ nổi khác chợ trên bờ ở chỗ người bán chẳng cần rao hàng, không ồn ào, vồn vã, không níu kéo nhưng lại có sức thu hút khách. Người mua chỉ cần nhìn các mặt hàng treo trên cây bẹo ngay mũi ghe là biết chủ ghe bán gì. Hình thức “bẹo hàng”, tức là quảng bá hàng hóa tại chỗ này đã tạo nên nét riêng biệt và nổi bật của chợ nổi miền Tây.
Người miền Tây vốn chân chất, dân thương hồ trên sông nước miền Tây còn chân chất và đáng quý hơn. Họ sống với nhau bằng cái tình sông nước, phóng khoáng và thoải mái nghĩa tình. Họ nhường nhịn, chia sẻ và biết giúp đỡ nhau. Các thuyền khách sẵn sàng để thuyền hàng cặp sát nạm thuyền của mình để bán hàng... Nên chợ nổi chẳng mấy khi có chuyện va chạm ghe, tranh cãi ồn ào, ầm ĩ.
Cảnh mua bán ở chợ nổi cũng rất thú vị, người ta thường hỏi và trả giá từng cần xé hay ít nhất cũng là mấy chục. Những người mua lẻ thường chỉ là khách du lịch ghé thăm. Muốn ăn quà, mua trái cây thì cặp ghe xuồng nhỏ vào sát chiếc ghe bán hàng, rồi có thể leo sang thuyền hàng mà lựa mua rồi thưởng thức luôn. Ở chợ nổi du khách còn được chứng kiến những màn “tung hứng” hoa quả, rau củ từ thuyền này sang thuyền khác vô cùng điệu nghệ.
Đối với những người mua bán lênh đênh sông nước miền Tây, chiếc ghe không chỉ là cửa hàng mà còn là ngôi nhà di động của họ, mọi hoạt động mua bán, sinh hoạt của gia đình đều diễn ra trên ghe. Thế nên chợ nổi không chỉ đơn giản là chợ mà còn là nhà, không chỉ là văn hóa chợ mà còn là nét sinh hoạt của bà con miệt sông nước miền Tây. Qua bao đời, các chợ nổi – nét văn hóa đặc trưng của Nam bộ vẫn được giữ nguyên cho đến ngày nay.
Nếu đã một lần đến với chợ nổi, bạn sẽ không thể quên cái không khí đông vui, tấp nập, cái thú của sự bồng bềnh chao đảo do những con sóng nhỏ từ các ghe, xuồng lướt qua lại rộn ràng cả khúc sông rộng. Thử một lần trải nghiệm sẽ không bao giờ quên cái cảm giác và hương vị ấy, nồng nàn mùi phù sa mà ấm áp tình người tại miền sông nước này .
Vậy nên nếu có dịp, bạn hãy ghé thăm chợ nổi để khám phá bảo tàng "sống" về một nền văn hóa sông nước miền Tây đầy thú vị.